Wstęp
Słowo Kata oznacza "kształt" lub "formę". W Kanji słowo Kata składa się z następujących znaków:
Katachi oznaczające "Kształt"
Kai oznaczające "cięcie"
Tsuchi oznaczające "Ziemię" lub "Glebę"
W dosłownym tłumaczeniu kata oznacza "kształt, który przecina ziemię".
Kata, które znamy i praktykujemy w Kyokushin Karate wywodzą się z wyspy Okinawa. Okinawa jest jedną z łańcucha wysp, które są wspólnie znane jako Wyspy Ryukyu. Okinawa leży 885 km (550 mil)
na wschód od Chin kontynentalnych, mniej więcej w połowie drogi między Chinami a Japonią.
Daleka historia
W XI wieku wielu japońskich wojowników uciekło z Japonii z powodu wojen Taira-Minamoto i przedostało się na Okinawę. Bujitsu samurajów Minamoto miało duży wpływ na metody walki stosowane przez okinawską szlachtę.
W 1377 r. król Okinawy zawarł sojusz z Chińczykami, a stosunki między oboma krajami rozkwitły, powodując migrację i wymianę kulturową między nimi. Miasta Shuri na północy i Naha na południu były znanymi ośrodkami handlowymi. Jedną z rzeczy przywiezionych na Okinawę były style walki poznane podczas tych podróży. Pierwotnie nazywane China Hand lub T'ang Hand. "China Hand" miała duży wpływ na rozwój Okinawa Tode , okinawskiego systemu walki. Dało to początek dwóm głównym stylom z każdego obszaru odpowiednio. Shuri-te i Naha-te. "Te" oznacza rękę.
W 1477 roku król Okinawy wprowadził zakaz używania i posiadania broni. Zostały one skonfiskowane, a okinawskim szlachcicom nakazano zamieszkać w pobliżu miasta Shuri. To tylko wzmogło szkolenie w Tode. Następnie, w 1600 roku, Japończycy nakazali klanowi Satsuma najechać Okinawę. Samurajowie zakazali używania broni oraz praktykowania lokalnych sztuki walki.
Okinawczycy zaczęli trenować w tajemnicy z rodziną i kilkoma zaufanymi uczniami. W tym czasie rozwinęła się ich pusta ręka i ćwiczyli się w użyciu narzędzi rolniczych i rybackich, co dało początek rozwojowi Kobudo.
Ważnym jest również, aby zrozumieć, że okinawskie systemy walki były ściśle strzeżonymi tajemnicami. Dlatego ich Kata i ich zastosowanie, czyli bunkai, stały się tajne. Dzięki możliwości poruszania się, wiele zastosowań i wielkie ilości informacji mogły być zawarte w kata o rozsądnej długości. Śmiertelne techniki były ukryte w ruchach Kata, które rozumieli tylko nieliczni. Praktyka Tode była całkowicie "podziemna", ukryta przed japońskimi oprawcami. Ćwiczono w małych grupach lub jeden na jeden z nauczycielem i tak przekazywano Ryu, (szkołę). Nie było żadnych zapisów ani książek, więc techniki były przekazywane w kata, przez co trudno było ustalić ich prawdziwe pochodzenie.
Wiele z praktykowanych w tym czasie kata pochodziło z Chin, ale wpływ na nie miały techniki i koncepcje zebrane z tradycji walki wywodzących się z innych części Japonii, np. od Samurajów. Okinawczycy również opracowali własne kata, aby utrwalić swoje systemy walki. Jedynym celem kata w tym momencie historii było zapisanie, niczym żywa encyklopedia, wysoce skutecznych i brutalnych metod walki oraz zapewnienie metody treningowej pomagającej w doskonaleniu tych metod.
W 1868 roku, Japonia przeszła od społeczeństwa feudalnego do demokracji. W tym czasie Japończycy porzucili wiele aspektów kultury okinawskiej, które były związane z feudalizmem. Zniesiono strukturę klasową, noszenie mieczy przez samurajów, układanie włosów w "top-knot" itp. W 1891 roku, podczas badań lekarskich w celu rekrutacji do armii, zauważono wyjątkową kondycję fizyczną niektórych karateków. W rezultacie wojsko zapytało, czy karate mogłoby być użyteczne dla japońskiej armii, tak jak Jujitsu i Kenjitsu. Zaniechano tego z powodu nieładu w społeczności karate, długości czasu potrzebnego na zdobycie kompetencji oraz z powodu obaw, że japońscy żołnierze mogą wykorzystać nowo odkryte umiejętności w bójkach.
Shuri-Te
Na przełomie XX wieku grupa praktyków karate prowadziła kampanię na rzecz wprowadzenia karate do programu nauczania w systemie szkolnym Okinawy w przekonaniu, że praktyka karate będzie promować zdrowe ciała, poprawi charakter i spowoduje, że uczniowie będą bardziej produktywni w japońskim społeczeństwie.
W 1901 roku, Anko Itosu, nauczyciel i praktyk Shuri-te (północne style karate) prowadził udaną kampanię, aby karate znalazło się
w programie wychowania fizycznego okinawskiej szkoły podstawowej. W obecnej formie Itosu uważał, że karate jest zbyt niebezpieczne, aby uczyć go dzieci i zaczął ukrywać bardziej niebezpieczne techniki.
W wyniku tych modyfikacji, dzieci były uczone kata jako głównie blokowania i uderzania. Mówi się również, że Itosu zmienił wiele z bardziej niebezpiecznych uderzeń (taisho, nukite itp.) na uderzenia
zaciśniętą pięścią. Dzięki temu dzieci mogły czerpać z praktyki karate takie korzyści jak poprawa zdrowia i dyscypliny, nie dając im jednocześnie wiedzy o wysoce skutecznych i niebezpiecznych
technikach walki zawartych w kata.
Itosu został w końcu mianowany nauczycielem karate w okinawskim college'u, a kilka lat później napisał list do departamentu edukacji, w którym przedstawił swoje poglądy na temat karate. W liście tym prosił, aby karate zostało wprowadzone do programu nauczania wszystkich szkół okinawskich. Itosu spełnił swoje życzenie i karate stało się częścią edukacji wszystkich okinawskich dzieci.
Modyfikacje Itosu spowodowały ogromne zmiany w sposobie nauczania tej sztuki. Nacisk został położony na rozwój sprawności fizycznej poprzez grupową praktykę kata.
Dzieci nie otrzymywały żadnych instrukcji dotyczących zastosowań bojowych związanych z kata, a dla różnych technik przyjęto celowo mylące oznaczenia. Dzisiaj to terminologia Itosu jest najczęściej używana na świecie i ważnym jest, aby zrozumieć dlaczego ta terminologia powstała.
Studiując bojowe zastosowania kata, trzeba pamiętać, że wiele nazw nadanych poszczególnym ruchom nie ma żadnego związku z ich bojowym zastosowaniem. Określenia takie jak "blok wznoszący" czy "blok zewnętrzny" wywodzą się z rozwodnionego karate nauczanego w okinawskich szkołach dla dzieci, a nie z bardzo silnej sztuki walki nauczanej dla dorosłych. Studiując bunkai należy upewnić się, że etykieta nie wprowadza w błąd. Zmiany Itosu spowodowały również nauczanie kata bez jego zastosowań. Tradycyjną praktyką było uczenie się kata, a następnie, gdy było ono wystarczającym standardem (a uczeń zdobył zaufanie mistrza), wtedy bunkai było nauczane razem z kata. Jednakże obecnie normą stało się nauczanie kata dla samego kata, a bunkai mogą nigdy nie być nauczane ( co niestety nadal ma miejsce w większości dzisiejszych szkół karate).
Większość dzisiejszych karateków praktykuje tę sztukę w "dziecięcy sposób", a nie jako skuteczną sztukę walki, którą pierwotnie miała być. W istocie sam Itosu zachęcał do uświadomienia sobie tej różnicy. Itosu napisał kiedyś: "Musisz zdecydować, czy twoje kata jest dla zdrowia, czy dla jego praktycznego zastosowania".
Na początku lat 1900 Gichin Funakoshi, jego uczeń, zwiększył popularność Karate demonstrując swoją sztukę przed cesarzem Japonii. Resztę życia spędził w Japonii ucząc swojego systemu, który jego uczniowie nazwali Shotokan, aż do śmierci w 1957 roku. Ze względu na złe stosunki Japonii z Chinami, przyczynił się do zmiany kanji dla Karate z China Hand (Chińska Ręka) na Empty Hand (Pusta Ręka), usuwając w ten sposób odniesienie do Chin.
Naha-Te
Kata pochodzące z południa Okinawy różniły się od tych z północy. Naha-te opierało się głównie na systemach Fujian White Crane
z południowych Chin, które dotarły na Okinawę na początku XIX wieku przez Kumemura (Kuninda), chińskie przedmieścia Naha, i nadal rozwijały się i ewoluowały, aż w końcu zostały sformalizowane
przez Higaonna Kanryo w latach 80-tych XIX wieku.
Za wczesny rozwój Naha-Te uważa się Kanryo Higaonnę (1853-1915). Do uczniów Kanryo Higaonna należy Chojun Miyagi (1888-1953), założyciel Goju-ryu. Został on uczniem Kanryo Higaonna, gdy miał 14 lat. Wytrzymał surowe praktyki ascetyczne i w 1915 r. wyjechał do prowincji Fujian w Chinach, aby doskonalić swoje umiejętności w sztuce walki. Podjął się również wielu badań nad znanymi chińskimi wojownikami. W rezultacie był w stanie przejąć i uporządkować techniki karate oraz zasady sztuk walki, których go uczono. Skonsolidował nowoczesne karate do, włączając skuteczne elementy zarówno atletyki i sztuk walki.
Do tradycyjnych Kata przekazywanych od Kanryo Higaonna do chwili obecnej należą: Sanchin, Saifa, Seienchin, Shisochin, Sanseiru, Seipai, Kururunfa, Seisan i Suparinpei (lub Pecchurin). Oprócz tych tradycyjnych Kata, Goju-ryu dodało Kokumin Fukyugata, serię Kata stworzoną przez Chojun Miyagi dla ogólnokrajowej popularyzacji szkoły Gekisai I, Gekisai II i Tensho - które uzupełniają Kata Goju-ryu dla Tanren. W przeciwieństwie do swoich kuzynów z północy, kata z Naha-te nie zostały włączone do systemu szkolnego, dzięki czemu zachowały swój pierwotny cel, jakim było przekazanie skutecznej samoobrony i zastosowań bojowych. Ta różnica jest dość widoczna podczas oglądania obu stylów, szczególnie w każdej demonstracji zastosowania, czyli bunkai. Style z Naha-te, jak Goju-ryu i Uechi-ryu mogą być bardzo brutalne w swoich praktykach treningowych i zastosowaniach.
Kyokushin Kata
Założyciel Kyokushin, Masutatsu 'Mas' Oyama był wykwalifikowany w obu głównych stylach zrodzonych z dwóch obszarów Okinawy. Shotokan (Shuri-te),
w którym zdobył 4. czarny pas pod okiem Funakoshiego, oraz Goju-ryu (Naha-te), w którym uzyskał 7. czarny pas pod okiem Gogena Yamaguchi. Mas Oyama, tworząc swój własny styl, włączył kata z obu
tradycji. Stąd tak duża liczba kata występujących w Kyokushin. Jest to trochę ironiczne samo w sobie, ponieważ Kyokushin jest najbardziej znane z walki, a nie z kata i jego zastosowań.
Mas Oyama podkreślał również trzy fundamentalne zasady kata:
Waza no Kankyu - Względne tempo technik: Tempo kata jest zróżnicowane - niektóre techniki wykonywane są szybko, inne wolniej.
Chikara no Kyojaku - Względna Siła Mocy: Siła techniki wynika z właściwej równowagi pomiędzy siłą a rozluźnieniem.
Iki no Chosei - Kontrola oddechu: Prawidłowy czas (wdech i wydech) oraz siła oddechu (Kiai, Ibuki lub Nogare) są niezbędne do wykonania prawidłowych technik.
Poprzez praktykę kata uczy się tradycyjnych technik używanych do walki. Rozwijana jest również równowaga, koordynacja, oddychanie i koncentracja. Wykonane prawidłowo, kata są doskonałym ćwiczeniem fizycznym i bardzo skuteczną formą kondycji całego umysłu i ciała. Kata ucieleśniają ideę Renma, czyli "polerowania" - wraz z sumienną praktyką, ruchy kata stają się jeszcze bardziej wyrafinowane i udoskonalone. Dbałość o szczegóły, która jest niezbędna do doskonalenia kata, kultywuje samodyscyplinę. Poprzez koncentrację, poświęcenie i praktykę można osiągnąć wyższy poziom nauki, gdzie kata jest tak zakorzenione w podświadomym umyśle, że nie wymaga świadomej uwagi. To właśnie mistrzowie Zen nazywają Mushin, czyli "brak umysłu". Świadoma, racjonalna praktyka myślowa nie jest w ogóle używana - to, co kiedyś było zapamiętane, teraz jest spontaniczne.
Mas Oyama powiedział, że należy "myśleć o karate jak o języku - o Kihon (podstawy) można myśleć jak o literach alfabetu, Kata (formy) będą odpowiednikiem słów i zdań, a Kumite (walki) będą analogiczne do rozmów." Uważał, że lepiej jest opanować tylko jedno kata, niż tylko połowicznie nauczyć się wielu. Praktyka tradycyjnych kata jest również dla karateki sposobem na oddanie szacunku dla początków i historii Kyokushin Karate i sztuk walki w ogóle.
Lista Kata
Według cenionego tekstu Kyokushin "The Budo Karate of Mas Oyama", autorstwa Camerona Quinna, wieloletniego tłumacza Mas Oyamy, kata Kyokushin dzielą się na północne i południowe kata Okinawy.
Północne Kata
Północne kata wywodzą się z tradycji karate Shuri-te i są zaczerpnięte z karate Shotokan, którego Oyama nauczył się trenując u Gichina Funakoshiego. Niektóre obszary obecnie wycofują przedrostek "sono" w nazwach kata. Kata Taikyoku zostały pierwotnie stworzone przez Gichina Funakoshi, założyciela karate Shotokan.
Taikyoku Sono Ichi
Taikyoku Sono Ni
Taikyoku Sono San
5 form Pinan, znanych w niektórych innych stylach jako Heian, zostało pierwotnie stworzone w 1904 roku przez Anko Itosu, mistrza Shuri-te i Shorin ryu (połączenie tradycji shuri-te i tomari-te karate). Był on nauczycielem Gichina Funakoshi. Pinan (wymawiane /pin-ann/) dosłownie tłumaczy się jako "Safe From Harm" ("Bezpieczny od Szkód").
Pinan Sono Ichi
Pinan Sono Ni
Pinan Sono San
Pinan Sono Yon
Pinan Sono Go
Niektóre organizacje usunęły "Dai" z nazwy, nazywając je tylko "Kanku", ponieważ nie ma "Sho" lub innej alternatywnej odmiany Kanku praktykowanej w kyokushin. Kata Kanku było pierwotnie znane jako Kusanku lub Kushanku i uważa się, że zostało nauczone przez, lub zainspirowane przez chińskiego artystę walki, który został wysłany na Okinawę jako ambasador w królestwie Ryukyu w 16 wieku. Kanku tłumaczy się na "oglądanie nieba".
Kata Sushiho jest znacznie zmodyfikowaną wersją starego okinawskiego kata, które w Shotokan znane jest jako Gojushiho, a w niektórych innych stylach jako Useishi. Nazwa oznacza "54 kroki", odnosząc się do symbolicznej liczby w buddyzmie.
Bardzo stare okinawskie kata o nieznanym pochodzeniu, nazwa Bassai lub Passai tłumaczy się jako "szturmować zamek". Pierwotnie zostało usunięte z programu nauczania kyokushin w późnych latach 50-tych, ale zostało ponownie wprowadzone do niektórych frakcji kyokushin po śmierci Oyamy i wynikającej z tego frakcji organizacji....
Południowe Kaa
Południowe kata wywodzą się z tradycji Naha-te karate i są zaczerpnięte z Goju-ryu karate, którego Oyama nauczył się trenując u So Nei Chu i Gogena Yamaguchi. Jednym z wyjątków może być kata "Yantsu", które prawdopodobnie pochodzi z Motobu-ha Shito-ryu, gdzie nazywane jest "Hansan" lub "Ansan" - istnieje wiele dyskusji na temat pochodzenia Yantsu.
Gekisai zostało stworzone przez Chojuna Miyagi, założyciela Goju-ryu karate. Nazwa oznacza "atak i rozbicie"
Stare wersje kata Gekisai Dai Gekisai Sho zostały obecnie zamienione na:
Gekisai sono Ichi
Gekisai sono Ni
Gekisai sono San
Tensho jest jedną ze starszych, bardziej fundamentalnych form kata. Jej początki opierają się na zasadach punktu i koła w Kempo. Duży wpływ na nią miał późny Chojun Miyagi, a przez Oyamę była uważana za wewnętrzne, ale zaawansowane Kata. Nazwa oznacza "obracające się dłonie" i jest uważana za połączenie między starym i nowoczesnym Karate.
Sanchin to bardzo stare kata mające korzenie w Chinach. Nazwa tłumaczy się na "trzy punkty" lub "trzy bitwy". Wersja wykonywana w kyokushin jest najbardziej zbliżona do wersji, której nauczał Kanryo Higashionna (lub Higaonna), nauczyciel Chojuna Miyagi (a nie do zmodyfikowanej wersji nauczanej przez samego Chojuna Miyagi). Aby zapoznać się z pełną historią tego ważnego kata, kliknij tutaj.
Saifa (Saiha) pierwotnie było chińskim kata. Zostało sprowadzone na Okinawę przez Kanryo Higashionna. Jego nazwa tłumaczy się jako "rozbić i zburzyć".
Seienchin to pierwotnie chińskie kata, uważane za bardzo stare. Zostało również przywiezione na Okinawę przez Kanryo Higashionna. Nazwa tłumaczy się mniej więcej na "chwyć i pociągnij do walki". ,br>
Seipai to pierwotnie było to chińskie kata. Zostało również sprowadzone na Okinawę przez Kanryo Higashionna. Nazwa tłumaczy się na liczbę 18, która jest znacząca w buddyzmie.
Yantsu wywodzi się z Motobu-ha Shito-ryu, nazwa tłumaczy się na "zachować czystość".
Tsuki no kata zostało stworzone przez Seigo Tada, założyciela gałęzi Seigokan Goju-ryu. W Seigokan goju-ryu kata znane jest jako Kihon Tsuki no kata i jest jednym z dwóch kata stworzonych przez założyciela. W jaki sposób kata zostało wprowadzone do Kyokushin jest w dużej mierze nieznane, ale ponieważ Tadashi Nakamura jest często błędnie podawany jako twórca kata w Kyokushin, spekuluje się, że wprowadził je do Kyokushin po nauczeniu się go od swojego Goju-ryu.
Unikatowe Kata
Te trzy kata zostały stworzone przez Mas Oyama w celu dalszego rozwoju umiejętności kopania i podążają za tym samym embu-sen (linią wykonania) co oryginalne kata Taikyoku. Sokugi dosłownie oznacza kopnięcie, a Taikyoku tłumaczy się jako Wielki Ostateczny Widok. Zostały one formalnie wprowadzone do programu Kyokushin dopiero po śmierci Oyamy.
Sokugi Taikyoku sono Ichi
Sokugi Taikyoku sono Ni
Sokugi Taikyoku sono San
Kata Garyu, nie jest zaczerpnięte z tradycyjnego karate okinawskiego, ale zostało stworzone przez Oyamę i nazwane od jego pseudonimu (Garyu =podnoszący się smok), który jest japońską wymową znaków w Kanji, nazwy wioski (Il Loong) w Korei, w której się urodził.
Kilka kata jest również wykonywanych w "ura", co zasadniczo oznacza, że wszystkie obroty są wykonywane dookoła. URA, czyli "odwrotne" kata zostały opracowane przez Oyamę jako pomoc w rozwijaniu równowagi i umiejętności w technikach okrężnych przeciwko wielu przeciwnikom.
Taikyoku sono ichi ura
Taikyoku sono ni ura
Taikyoku sono san ura
Pinan sono ichi ura
Pinan sono ni ura
Pinan sono san ura
Pinan sono yon ura
Pinan sono go ura